Stomia jelitowa – rodzaje, wskazania i życie ze stomią

Osoby, które mają nieswoiste choroby zapalne jelit albo nowotwory, znajdujące się w dolnej części przewodu pokarmowego, bardzo często potrzebują interwencji chirurgicznej i wyłonienia stomii. Stomia jelitowa inaczej określana jest jako sztuczny odbyt. Polega na celowym i chirurgicznym połączeniu światła narządu jamistego, a także powierzchni skóry albo błony śluzowej. Z wyłonieniem stomii związane jest skrócenie przewodu pokarmowego, ale to ratuje chorym życie. Polega ona na wyłonieniu zachowanego końca jelita w wyniku rozcięcia powłok brzusznych na zewnątrz jamy brzusznej. Potem konieczne jest wywinięcie śluzówki jelita, a także zszycie jej ze skórą.

Co to jest stomia jelitowa?

Stomia jelitowa polega na celowym wytworzeniu połączenia pomiędzy narządem wewnętrznym oraz zewnętrzną powierzchnią skóry. Jest to zabieg, który ratuje życie wielu chorym ludziom. Jej zadaniem jest zastąpienie funkcji narządów, które w określonym czasie albo na stałe nie mają możliwości odprowadzania wydalin, które znajdują się wewnątrz organizmu. Jednym z najczęściej spotykanych rodzajów stomii jest stomia jelitowa, którą również określa się sztucznym odbytem.

Rodzaje stomii jelitowej

Wyróżnia się kilka kryteriów podziału stomii jelitowej. Jednak warto zwrócić uwagę na te najważniejsze. Jednym z nich jest kryterium czasowe, czyli stomia jelitowa czasowa albo definitywna. Natomiast ze względu na poziom jelita, na którym przeprowadza się zabieg, można wyróżnić kolostomię oraz ileostomię. Z kolei ze względu na budowę stomii możliwe jest wyróżnienie stomii jednolufowej, czyli końcowej – tutaj ujście przewodu pokarmowego ma koniec na powłokach jamy brzusznej, a jej pozostała część zostaje wycięta albo ślepo zaszyta, a także wyróżnia się stomię dwulufową, czyli boczną, gdzie jeden otwór jest zawsze końcowym odcinkiem jelita, a drugi otwór stanowi naturalną drogę do odbytu.

Kolostomia

Kolostomia to stomia jelitowa, która polega na wyłonieniu jelita grubego, a najczęściej jest to wykonywane w obrębie okrężnicy esowatej. Ten rodzaj stomii wykonuje się wtedy, gdy trzeba usunąć końcowy odcinek jelita grubego, czyli odbytnicy. Może to być np. związane z chorobą nowotworową jelita. Taki rodzaj stomii jelitowej jest najczęściej umieszczany po lewej stronie. Poniżej pępka ma ona przeważnie lekko wydłużony i okrągły kształt i może mieć kolor czerwony albo purpurowy. Do tego wystaje na około 1,5 cm powyżej poziomu skóry brzucha. Jeśli chodzi o wydalanie stolca, to powinien on być uformowany i wydalany w sposób regularny 1 lub 2 razy w ciągu dnia i taki proces wydalania może być kontrolowany.

Ileostomia

Ileostomia polega na wywinięciu oraz przyszyciu do skóry wyłonionego wcześniej jelita krętego, który jest odcinkiem jelita grubego. Taki rodzaj sztucznego odbytu ma bardzo często okrągły kształt i czerwony kolor. Poza tym wystaje on na około 3 lub 4 cm nad powierzchnię skóry. Jeśli chodzi o wydalanie treści jelitowej, to jest to robione przez cały czas, a jej konsystencja jest półpłynna albo papkowata. Wydalanie odbywa się z wykorzystaniem stożka stomii jelita. Stożek ten chroni skórę w sposób bezpośredni przed uszkodzeniem, ponieważ są w niej obecne enzymy trawienne, które mogą przyczyniać się do podrażnienia skóry.

Wskazania do wykonania stomii jelitowej

Stomia jelitowa bardzo często ratuje życie. Taki zabieg może zostać wykonany z tzw. wskazań pilnych albo ze wskazań planowych. Na to, czy zostanie wyłoniona stomia, mają wpływ różnorodne czynniki, które bardzo często są ze sobą powiązane, np. diagnoza podstawowej choroby oraz jej umiejscowienie, a także rodzaj zastosowanej operacji, występowanie oraz poziom zaawansowania zapalenia otrzewnej, ale też ogólny stan zdrowia pacjenta i inne choroby współistniejące. Ważne znaczenie ma również stopień wypełnienia jelita grubego kałem.

Najważniejsze wskazania do wykonania kolostomii to:

• nowotwór jelita grubego, czyli rak odbytnicy albo okrężnicy;
• nieswoiste zapalenie jelit, np. choroba Leśniowskiego-Crohna albo wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• niedrożność mechaniczna jelit, która ma bardzo często postać jelitową;
• powikłana choroba uchyłkowa okrężnicy;
• rozlane kałowe zapalenie otrzewnej, które powstaje w wyniku uszkodzenia jelita grubego albo perforacji, która wynika z zapalenia uchyłków;
• konsekwencje urazów okrężnicy albo odbytnicy;
• martwica ściany jelita, która związana jest z jego niedokrwieniem, np. skręt pęsli esicy albo operacje na aorcie.

Najważniejsze wskazania do wykonania ileostomii:

• nieswoiste zapalenie jelit, czyli choroba Leśniowskiego-Crohna albo wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• zmiany, które powstają w wyniku niedokrwienia jelit;
• uszkodzenia jelita grubego, które powstają poprzez uraz oraz jego niedrożność;
• ciężka postać porażennej niedrożności jelita grubego, czyli zespół Ogilvie;
• mnoga polipowatość rodzinna jelita grubego;
• odbarczenie obwodowej części przewodu pokarmowego.

Skutki oraz powikłania po zabiegu stomii jelitowej

Powikłania, ale też skutki, które mogą pojawić się po wyłonieniu stomii jelitowej, bardzo często zależą od choroby, z powodu której zrobiono operację, a także z powodu rozległości zabiegu i umiejscowienia przetoki.

Powikłania po stomii można podzielić na:

• wczesne – niedokrwienie i martwica stomii, krwawienie, zakażenia okołostomijne, wciągnięcie stomii albo zwężenie stomii;
• późne – niedrożność, przepuklina okołostomijna, nawrót choroby.

Poza tym przy stomii bardzo często mówi się również o powikłaniach ogólnoustrojowych, które dotyczą problemów metabolicznych, psychologicznych oraz seksuologicznych.

Jak pielęgnować sztuczny odbyt?

Odpowiednia pielęgnacja stomii jelitowej umożliwia zmniejszenie ryzyka pojawienia się wyżej opisanych powikłań. W czasie pielęgnowania sztucznego odbytu konieczne staje się przestrzeganie pewnych zasad:

• worek stomijny powinien być zawsze wymieniany w pomieszczeniu, w którym jest umywalka oraz toaleta, natomiast wszystkie potrzebne rzeczy do wymiany worka powinny zostać przygotowane, zanim zostanie odklejony worek;
• kiedy wymienia się worek, zawsze trzeba dokładnie umyć skórę wodą oraz zwykłym mydłem. Kolejnym krokiem jest jej dokładne osuszenie. Poza tym należy pamiętać, że na umyte miejsce nie wolno stosować żadnych tłustych kremów, balsamów ani oliwek, ponieważ to uniemożliwi przyczepienie nowego worka. Za każdym razem, gdy zmienia się worek;
• konieczne jest dokładne umycie rąk razem ze stomią;
• warto zwrócić uwagę na to, aby w bezpośredniej okolicy stomii nie było żadnych włosków, które utrudniałyby przyczepienie nowego worka. Tak więc te okolice powinny być depilowane golarką elektryczną, ponieważ kremy depilacyjne bardzo często powodują alergie.

Ponadto bardzo ważne znaczenie ma to, aby osoby ze stomią jelitową miały świadomość, że nie muszą zmieniać swojego dotychczasowego trybu życia. U wielu osób, które mają sztuczny odbyt, nie ma żadnych przeszkód do wykonywania pracy zawodowej.

Takim przeciwwskazaniem jest tylko dźwiganie albo częste schylanie się. Warto pamiętać o tym, że osoby ze stomią jelitową nie mają żadnych ograniczeń, które dotyczą sposobu ubierania się, ale też mogą wyjeżdżać na wakacje albo kontynuować swoje dawne życie seksualne. Możliwe jest uprawianie praktycznie wszystkich rodzajów aktywności fizycznej, a w tym również pływanie. Tutaj przeciwwskazaniem będą tylko te sporty, które mogą spowodować uszkodzenie stomii, a są to, np. sztuki walki, takie jak: karate albo judo.

Dieta przy stomii jelitowej

Stomia jelitowa nie jest żadnym wskazaniem do stosowania jakiejś specjalistycznej diety (tylko zaraz po zabiegu trzeba przestrzegać ściśle określonych zasad), a także do przestrzegania jakichś rygorystycznych zaleceń żywieniowych. Wraz z upływem czasu osoba po zabiegu wyłonienia stomii będzie umiała wybrać, które produkty oraz potrawy są przez nią tolerowane, a których musi unikać. Jeśli pacjent będzie przestrzegał prostych zaleceń żywieniowych, pozwoli mu to wyeliminować problemy, które są charakterystyczne przy takim stanie, czyli wzdęcia, biegunki oraz zaparcia, a do tego umożliwi wyregulowanie częstości wypróżnień.

Stomia jelitowa to zabieg chirurgiczny, który ratuje życie ludziom z różnymi chorobami, które dotyczą jelit. Zabieg wyłonienia stomii nie oznacza, że konieczna jest zmiana swojego dotychczasowego trybu życia. Ze stomią można robić wiele różnych rzeczy, ale trzeba o nią odpowiednio dbać.